BRAINBOX

Om niet te hoeven zien hoe Leonie werd verslagen door de getatoueerde knuffelbeer Ben S. ging ik gisteren met drie andere bejaarden naar Brainbox.
Het optreden vond plaats in P60 in Amstelveen, waar we de Alfa Romeo van mijn vriend Peter, een doorgewinterd concertbezoeker, zonder omhaal in een ruime parkeergarage konden stallen - we zijn op een leeftijd dat we Paradiso al wat druk beginnen te vinden.
Bij de garderobe nam mijn dochter, die een bijbaantje in P60 heeft, onze jassen aan. Wij haalden herinneringen op aan popconcerten van vroeger, de namen van heel wat legendes, nu dood of dement, gingen over tafel. De zaal vulde zich langzaam met leeftijdgenoten, die net als wij kwamen kijken wat Brainbox er nog van zou bakken. De band is onlangs heropgericht, nu eens niet aangevuld met jonkies, zoals dat meestal gaat, maar in vrijwel dezelfde bezetting als in 1971. Ze hebben een nieuwe cd gemaakt, de eerste studioplaat sinds veertig jaar, en die zou hier, in P60, ten doop worden gehouden.
Ik zag Brainbox, waarvan ik de eerste en eigenlijk enige lp grijsgedraaid had, voor het eerst in 1970, op school. Zanger Kaz Lux kraaide zijn befaamde hoge noten vanachter zijn volle zwarte baard de aula in. Als er een drum- of gitaarsolo werd gespeeld (vaak dus) keken we tegen de rug van zijn bruinribfluwelen arbeiderscolbertje aan. Hij liet zijn Caballero-zonder-filters achteloos vallen en wreef ze met zijn voet uit op het podium, terwijl hij een teug whisky nam uit een tumbler. Kaz was cool. Hij moet toen tweeëntwintig zijn geweest, de leeftijd die mijn andere, oudste, dochter vanaf vandaag op haar cv mag zetten.
De drieënzestigjarige man die nu het podium van de gezellige, niet te grote maar ook niet te kleine zaal betrad was niet langer achteloos. Hij had de bewuste aanwezigheid van iemand die donders goed weet dat het leven geen eindeloze sea of delight meer is. Hij was pensioengerechtigd, als muzikanten pensioen zouden hebben, maar nog kranig. Kaz was kras. Hij kon het nog, al verving hij de hoogste falsetuithalen behendig door lagere noten, en genoot daar zichtbaar van. Hij had ooit aan de top van de popwereld gestaan, was afgedaald en stond nu hier, maar vertoonde geen spoor van blaseë verbittering; ook geen ronkende verhalen over Vroeger hoorden we uit zijn mond. Kaz was hier en nu: een vitale zestiger die soul zong, en de blues, en daar lol in had. De whisky was vervangen door cola.
Een jaar of vijf geleden had ik Brainbox ook al eens gezien, bij een reunie. Toen was het allemaal nogal ontluisterend: slordig en gemakzuchtig. Voor deze tour hadden ze merkbaar grondig gerepeteerd. De sleetse hits waren versteld of in een nieuw jasje gestoken, de puntjes waren op de i gezet. Het nieuwe repertoire was soms verrassend goed. Gitarist John Schuursma, met zijn witte walrussnor en zijn stijl die het midden houdt tussen Django Reinhardt en John McLaughlin, nam dezelfde blinde risico's in zijn door geen enkele vervorming verhulde solo's, maar alles kwam wonderwel op zijn pootjes terecht, zijn ogen twinkelden uitdagend vanachter zijn ziekenfondsbrilletje. Collega Rudi de Queljoe, het woeste afrokapsel allang keurig getrimd, jankte en scheurde als vanouds. Op zijn versterker glom het zilveren visje van het Christendom. De heer moet hem genadig zijn geweest, want zijn noten vloeiden en fonkelden. Zijn licks sprongen als schitterende visjes op uit de zee van klanken.
En dan Pierre van der Linden! Hij is het die meer dan Kaz Lux misschien nog tekent voor het stereotype Brainboxgeluid. Als ik over een zee van klanken spreek doel ik op zijn drummen - dat rolt en deint voort, met onverbiddelijk natuurgeweld, zwelt aan en trekt terug, met syncopen als hoog opspattende golven. De muziek vaart er bijna willoos op mee. Pierre is onvoorstelbaar virtuoos. Ik ken geen tweede drummer zoals hij. Bij genialiteit hoort ook gekte: Pierre was jarenlang, na het mondiale succes van Focus, waarvoor hij en Jan Akkerman Brainbox verruilden, ver van de wereld afgedreven. Maar nu was hij terug, en hoe! Drumsolo's zijn een onwelkom reliqui van de jaren zestig. Maar als hij er een geeft, is het een godsgeschenk: ik kon zijn handen niet volgen en wist niet wat ik hoorde. Drie, vier maatsoorten buitelden door elkaar, weefden een contrapuntisch web boven een voortdenderende groove. Een drumtechnisch wonder, een ritmische epifanie, en dat in Amstelveen!
Cees van der Laarse, de bassist, was de enige die niet van het eerste uur was. Een jongeling, veertig, vijftig? Hij bleek een perfecte aanvulling. Zijn bas was veel meer dan ondersteunend en dienstbaar. Dubbelgrepen, razendsnelle solootjes in de hoogste posities, ijle flageoletten, maar ook pompende funk en slap bass - alle in zijn spel geïntegreerde technieken waren perfect toegesneden op het stilistisch amalgaam dat Brainbox was en is: soul, rock, country, pop, psychedelica. Een mengsel dat zou schiften als het niet werd gebonden door het uit duizenden herkenbare geluid van Lux, De Queljoe, Schuursma en Van der linden.
Doof op weg naar de bijna verlaten stand om de nieuwe cd, The 3rd Flood, te kopen, botste ik tegen mijn dochter op, die lege glazen ophaalde.
'Niet gek hè, voor ouwe knarren,' zei ze.