SPERTIJD

Het is een teken van beschaving, zei filosofe Stine Jensen onlangs (of zei ze: 'de definitie van beschaving?') dat we de zwakken en kwetsbaren van onze samenleving beschermen, en daar zonodig ook offers voor brengen. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Uw amateur-wijsgeer Voorheen Rookzanger vindt dat een nobel uitgangspunt en is het er doorgaans ook volledig mee eens. Maar er zijn momenten  dat hij de woorden lockdown, maatregelen (al of niet aangescherpt), ziekenhuisopnames en ic niet meer kan horen en zich op bepaalde dwarse gedachten betrapt, die men rustig rebels mag noemen. Hij houdt die gedachten natuurlijk voor zich en heeft nog geen aanvechting gehad om lid te worden van rare partijen of bewegingen. Maar een deel van dat gedachtengoed sijpelt toch door in zijn gewone doen en laten. 

Hij, Voorheen Rookzanger, of laten we eerlijk zijn en zeggen: 'ik' - ik heb de indruk dat de psychische schade die deze al zo lang durende vrijheidsbeperking met zich meebrengt nogal eens gebagatelliseerd wordt. Alle collaterale schade wordt van tafel geveegd met die paar termen als sluitend argument: Het Virus, en sinds kort: De Britse, Zuid-Afrikaanse of Braziliaanse Mutant. Corona, dat is pas erg, je kunt eraan doodgaan! De ongemakken die de lockdown veroorzaakt zijn precies dat: ongemakken, meer niet. Niet zeuren, dat betekent allemaal niets, vergeleken met de Pandemie, de Dreiging, de Doem die ons boven het hoofd hangt, als het zwaard van Damocles waarover je tegenwoordig zoveel leest. Even doorbijten, samen staan we sterk!
Ik vind het deprimerend om zo te moeten leven als tegenwoordig. Ik zou het veel liever anders hebben. Maar inderdaad - wat is een jaar, wat is zelfs twee jaar, als je er al zoveel geleefd hebt? Dus kiezen op elkaar en hopen op betere tijden.
Maar steeds vaker denk ik aan de pechvogels die in deze tijd scholier of student zijn. Als je jong bent is een jaar een heel tijdperk. Opgroeien in deze sombere kooi van ons betekent een normaal, gezond leven (lees: een sociaal leven) missen juist op de leeftijd dat je daar zo'n behoefte aan hebt. Mijn depressies zijn de sombere buien van iemand die alles heeft mogen meemaken en het nu gedwongen wat kalmer aan moet doen dan hij zou willen. De depressies van jonge mensen die beroofd zijn van hun mogelijkheden tot maatschappelijke groei en het experimenteren mét, of uitbouwen ván hun sociale contacten (om over de liefde nog maar te zwijgen) zijn mogelijk veel diepgaander. Kom me niet aan met online en virtueel - het internet is nog steeds niet de échte wereld, en contact via telefoontje of laptop blijft surrogaat. Ik houd mijn hart vast voor het geestelijk welzijn van die generatie als dit nog lang duurt. Ik zou het niet erg vinden als de focus (ook zonder rebelse bijbedoelingen) wat meer daarop kwam te liggen in plaats van uitsluitend op de zorg, de ouderen en kwetsbaren. 

Er is één troost. Buigzaamheid en vindingrijkheid. De avontuurlijke geest die we allemaal in meer of mindere mate hebben als we jong zijn zoekt de mazen op in de wet en is niet bang voor een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid. Mijn moeder vertelde soms over de oorlog. Over de echte avondklok, de spertijd. Geen boa's toen, maar soldaten die met scherp schoten als ze je 's avonds op straat aantroffen. Maar wat moet een meisje van achttien zonder vrienden en vriendinnen? Hoe kom je de lange donkere winteravonden door? Lezend met je ouders en dromend over andere tijden? Zonder TikTok of Insta? Zij en haar vrienden slopen 's avonds over de dakgoten naar elkaars zolderkamers toe om zo via de binnentrappen elkaar te bezoeken. Met surrogaatkoffie en chocolademelk hadden ze dan een gouden tijd. Want, benadrukte mijn enigszins puriteinse moeder altijd: ook zonder alcohol kun je lol hebben. 
Ik zou daaraan willen toevoegen: ook zonder internet. Maar niet zonder mensen.