BEELDENSTORM

We zaten met een bord op schoot naar het nieuws te kijken. Een joelende menigte rolde een bronzen beeld naar de oever van de Avon. 'Hoe kan een menigte mensen allemaal tegelijk woedend zijn, terwijl normaal gesproken ieder zijn of haar eigen aanleiding en moment voor woede heeft?' vroeg ik me hardop af. Ik gaf meteen maar het antwoord: 'Dat kan alleen maar als ze elkaar aansteken en ophitsen. Daarom houd ik niet van menigtes.' Mijn vriendin legde haar vinger tegen haar lippen als teken dat ik niet te veel door de tv heen moest lullen, iets wat me weleens wil overkomen op zondagavond.
'Het lijkt verdomme de beeldenstorm wel,' zei ik daarom beknopt. 'Kun je me de peper even aangeven?' Het molentje kwam mijn kant op. Ik draaide. Een pepersneeuw viel over mijn tagliatelle. Het beeld ging kopje onder. Men juichte.
Toen ik weer mocht praten opperde ik: 'Ik denk toch dat deze uitbarsting van volkswoede iets te maken heeft met de pandemie. De mensen zijn machteloos tegenover een onzichtbare vijand. En al die maanden van angst, spanning, beperking, quarantaine... dat vraagt om een uitlaatklep. Eén vonkje en hup! de vlam in de pan. Nu is het de moord op Floyd. Maar het had evengoed een klimaatschandaal of een MeToo-kwestie kunnen zijn. De maat is blijkbaar vol.'
Ik hield even mijn mond om de weersvoorspelling te horen.
'Het is te hopen dat dit de vaderlandse activisten niet op een idee brengt,' ging ik verder tijdens het reclameblokje. 'Iedereen is zo heetgebakerd. Ik bedoel, die aardige rapper Akwasi, die in DWDD altijd een voorbeeldig tafelheer was, zei laatst op de Dam dat hij Zwarte Piet hoogstpersoonlijk op zijn bek zou slaan, als hij er een tegenkwam. Stoere taal natuurlijk, zeker van iemand die van sinterklaasrijmpjes leeft, maar het tekent wel het klimaat. Wat gebeurt er als de beweging erachter komt, dat bijna alles waar wij hier in Nederland wereldwijd beroemd om zijn, gegrondvest is op bloedgeld? In Bristol hebben ze een moreel probleem, want die Colston van dat beeld was blijkbaar ook filantroop. De halve stad is naar hem vernoemd. Scholen, ziekenhuizen, concertzalen, charity, noem maar op.'
'Gelukkig is dat beeld geen topkunst, zo te zien.'
'Nee, misschien niet; maar daar gaat het niet om. Stel je eens voor dat deze symboolvernietiging naar ons land zou overslaan? Dan hebben we meer dan een moreel dilemma. Het hele zeventiende-eeuwse erfgoed is gefinancierd uit de opbrengsten van de slavenhandel.' Ik tikte tegen het pepermolentje. 'En de specerijenhandel, natuurlijk. Er zijn heel wat meesterwerken te vinden uit de Gouden Eeuw die dat verleden verheerlijken. De hele grachtengordel is een stenen ode aan rijkdom die op verdachte manier werd verworven. Ik weet zo al een paar gevelstenen en schilderijen die daar geen enkele twijfel over laten bestaan. Moet dat soms allemaal weg? De Amstel in worden gemieterd?'
Op dat moment wist ik nog niet dat Achraf El Johari, de jongerenburgemeester van Amsterdam, ook op de verdrinking van het beeld van slavenhandelaar Colston had gereageerd. Niet bij een bord tagliatelle tegen zijn vriendin, maar met een tweet: 'Nu de gevels nog van de grachtenpanden.' Later had hij gezegd dat die tweet humor was. Zoals Baudet onlangs een hele App-chat waaruit zijn betrokkenheid bij een Russische geldschieter bleek, als ironie had weggewuifd. Dat is het verraderlijk vrijblijvende van dit soort uitlatingen op de sociale media: je ziet er iemands uitdrukking niet bij, hoort de toon van hun stem niet, leest geen context. Akwasi's oproep tot geweld is in elk geval dapperder: die kan je met geen mogelijkheid als ironie interpreteren.
We brachten onze borden naar de keuken. Na het nieuws was het tijd voor helaas alweer de laatste aflevering van Paulien Cornelisse's programma over Japan. Mijn aandacht was er niet helemaal bij. Want al die tijd moest ik denken aan de beroemde uitspraak van Heinrich Heine: 'Waar men boeken verbrandt, verbrandt men uiteindelijk ook mensen.'

Afbeelding: Statue of Edward Colston, door John Cassidy (1860-1939)