vrijdag 4 januari 2013

7 UP

De eerste echte dag van het nieuwe jaar waren we bij goede vrienden in Haarlem. Tijdens het eten kwam het gesprek op de serie 7 Up. Op het moment dat wij onze gepocheerde eieren uit de dampende tajine schepten was die net bezig. Hoewel we de aflevering natuurlijk op Uitzending Gemist konden bekijken was er bij enkelen van ons een restje spijt; gevoelens lopen nu eenmaal achter bij de feiten, en wij waren hier met vier mensen die de tv nog in zijn begintijd hadden meegemaakt, zwart-wit, zeldzaam, en even knullig als bijzonder.
Sterker nog, drie van ons waren precies zo oud als de hoofdrolspelers van de Britse serie, alleen Karls vriendin Renate was van een recenter bouwjaar.
Het bleek dat we allemaal de eerste afleveringen van de reeks, waarin een aantal kinderen uit verschillende milieus beginnend met hun zevende levensjaar elke volgende zeven jaar wordt geportretteerd, fascinerend hadden gevonden. Ik vertelde dat ik was afgehaakt bij 42 Up. Het was ontmoedigend en ontluisterend om te zien hoe de fut er toen uit raakte. Op 35-jarige leeftijd waren de mensen in deze eerste voorzichtige reality tv nog vol hoop en ambitie geweest, of althans volop in beweging, ongeacht waarnaartoe. Zeven jaar later begon het materiaal van hun leven vast te klonteren; of juist te rommelen doordat er zich onvrede roerde met wat bereikt was: de eerste scheidingen traden op. Ik werd er een beetje treurig van en wilde me met die generatie niet vereenzelvigen, destijds.
Karl had een ander bezwaar. Terwijl hij een rijkelijk met koriander en komijn gekruide gehaktbal halveerde bekende hij dat hij moeite had met het uitgangspunt van de reeks. Maker Michael Apted wilde onderzoeken of je het volwassen leven van een kind kunt voorspellen door naar zijn sociale en economische achtergrond te kijken. Met andere woorden, of nurture bepalender was dan nature in een mensenleven. Volgens Karl richtte Apted zijn camera nogal dwingend in de richting van de door hem gewenste uitkomst.
Ik legde bedachtzaam nog wat couscous naast mijn komkommersla en zei dat het feit dat mensen weten dat ze over zeven jaar weer rekenschap moeten geven van hun daden al een bepaalde richting gaf aan hun leven. Van een objectieve registratie was dan al geen sprake meer. Bovendien veranderde de roem die de serie hun bracht datzelfde leven. Er werd gemorreld aan de werkelijkheid. Die arme Britse generatiegenoten groeiden in feite in een soort surrealistische gevangenis op. Vrij in hun keus waren ze niet meer. Niet zozeer door die omstreden nurture als wel door de televisie. De Gouden Kooi was nog ver weg in 1964, maar Big Brother zette al zijn eerste stappen, nog onder het mom van wetenschappelijke nieuwsgierigheid.
Gisteravond was ik ondanks mijn voornemen om vroeg naar bed te gaan nog op om kwart voor elf. Een zeldzaam stupide film met Johnny Depp had me lam geslagen. Ik zapte naar de VPRO in de hoop dat 56 Up me op zou kikkeren. Tenslotte zette de serie je wel aan het denken over je eigen leven. Hoe zag het mijne eruit, zijwaarts gezien vanuit reuzenstappen van telkens zeven jaar? Een moeilijke jongeman van 21. Met 28 bezig grip op het bestaan te krijgen. Een van zelfvertrouwen blakende man van 35 met jonge kinderen en een ontluikende carrière. Corpulent en verwend op mijn 42e. Een tegen de klippen van chaos en wanhoop op drinkende oude hippie van 49. Weer zeven jaar later hing er een rustige man d’un certain age op de bank die nu en dan een teugje van zijn Fanta nam.
Ik hield het een half uurtje vol. Het was spannender dan The Tourist maar nog steeds niet al te boeiend. Enige boodschap of betekenis kon ik er niet in zien, behalve misschien deze: het leven gaat zoals het gaat.

Geen opmerkingen: