Wil de echte Annie van Ommeren opstaan?

Een tijd geleden, vermoedelijk vorig jaar, vond ik in een antiquariaat een vreemd boekje. Het was een in blauw-grijs linnenpapier gevatte verzameling liederen en pianostukken, in facsimile. Een niet meegebonden katern completeerde de bundel. Het werd voorafgegaan door een opdracht in handschrift gedateerd in het oorlogsjaar 1943. 
'Dat dit smartelijke medelijden het meest uitgaat naar de onschuldige moeders en kinderen, zal u begrijpelijk zijn...'
De auteur en componist was Johan J. Smit.
Ik had een van die buien waarin ik dwangmatig de wortels van de dingen moet opzoeken, het zal dus wel herfst zijn geweest, als de geest onrustig is. In elk geval moest ik weten wie die Johan J. Smit was.

Google was niet meteen coöperatief, maar na enig dieptespeurwerk vond ik een Amsterdamse diamantair van die naam. Een collega Sherlock, Paul van Capelleveen van de KB in Den Haag had, uit vergelijkbare nieuwsgierigheid, over hem geblogd. Deze Smit, een artistiek geneigde zakenman en filantroop, die in de oorlog zijn eigen verhalen liet drukken of zelf drukte (daar kwam Van Capelleveen niet helemaal uit) moest dezelfde zijn als de amateur componist wiens muziek ik nu aan de piano opnieuw liet klinken. In élk geval was het familie (een gelijknamige neef?) want een van de pianostukjes was opgedragen aan Jan Kors Smit, de vader van Johan Jacobus, en de oprichter van de aan de Sarphatistraat gevestigde diamantfirma. Ik was tevreden en formuleerde in gedachten een stukje over de goed verlopen speurtocht.
Maar de volgende dag was mijn interesse vervlogen. Want zo gaat het met die buien van weethonger: ze komen en gaan.

Deze week attendeerde Nico van Lieshout, mijn artistieke rechterhand in het Linnaeuskoor, me op het bestaan van de Hesse-liederen van Annie van Ommeren. Ik was niet de enige, zei hij, die Welkes Blatt ("Verwelkt blad") op muziek had gezet. Ik ging naar Lieder.net en vond inderdaad de Zeven gedichten van Hermann Hesse, door Annie van Ommeren (1913-1991).
Wie was Annie van Ommeren? Voor zover het de zoekmachine betrof kon dat maar één persoon zijn: de politica en verzetsstrijder Annie Averink-van Ommeren. Haar biografie is indrukwekkend. Een sleutelfiguur in de communistische beweging, een vol en avontuurlijk leven, dat begon in een lampenkappenatelier en eindigde met een positie in Eerste en Tweede Kamer. Nico en ik waren het erover eens dat het heel merkwaardig was dat zo'n drukbezette hardcore communiste tijd gevonden zou hebben om zich te ontwikkelen tot componiste. En dan nog wel de romantische zwijmelarij van Hesse! 'Het moet om een tweelingzuster gaan, die ook Annie heette,' grapte Nico.

Maar met die grap was de kous niet af. Ik was geïntrigeerd geraakt. Op Boekwinkeltjes.nl waren de liederen tweemaal te vinden. Voor een zacht prijsje, dus ik liet ze komen. 
Gisteren toen ik uitging om mijn griepprik te halen vond ik de envelop in het trappenhuis. Ongeduldig sloot ik me aan bij de rij bejaarden die in de regen op hun beurt stonden te wachten. Ik sloeg een voorgenomen bezoek aan de bakker over en haastte me terug naar huis.
Boven sneed ik het pakje open. Er kwam een officiële uitgave tevoorschijn, van Alsbach & Co. Niet de huisvlijt van Johan J. Smit. Verschijningsdatum was 1964. Ik ging naar de piano en begon de verzorgde partituur door te nemen. Al snel werd duidelijk dat dit geen amateurwerk was. De pianopartijen waren die van een meer dan gemiddeld geoefend pianist, de zanglijn was uitermate soepel en elegant. Overal klonk de echo van de grote Duitse romantische voorbeelden. Schumann voorop, maar ook de voortdurende modulaties van Richard Strauss doorwasemden de kwijnende walsjes. Waar was Eisler, waar was Weill, waar waren de mandolines en gitaarluiten van de kameraden? Als dit het werk van een communistische partijbons in de verloren uurtjes was, at ik mijn hoed op.
Ik zocht nog wat verder maar de enige aanvullende vangst die ik kon opdiepen was een affiche uit 1968. Het Rotterdams Mannenkoor zong werken van onder meer Hans Cox en Annie van Ommeren. Zou deze Annie soms familie van de Rotterdamse reder en "havenbaron" Philippus van Ommeren zijn? 
Alles is mogelijk, Van Ommeren is een algemene naam. Alleen de optie van de gelijknamige tweelingzuster, die sluit ik uit.

Blijft het feit dat de liederen online zijn toegeschreven aan Annie van Ommeren (1913-1991). Maar in de partituur staan geen biografische gegevens. Lieder.net heeft waarschijnlijk net zo gegoogeld als ik en bij gebrek aan alternatieven de liederen toegeschreven aan dé Annie van Ommeren, geboorte- en sterfdatum bekend. En Boekwinkeltjes.nl heeft die gegevens weer overgeschreven.

Nooit voetstoots vertrouwen op wat je op internet vindt. Het is ook maar mensenwerk. 

Het Linnaeuskoor zingt: Het Lied van de Liefde, Liederen op teksten van Hermann Hesse en J.R.R. Tolkien, muziek: Jan-Paul van Spaendonck, piano: Vaughan Schlepp, rieten: Lucas van Helsdingen, zondag 3 december 2023, bibliotheek De Hallen, Hannie Dankbaarpassage 10, Amsterdam Oud West, entree: € 12,50, aanvang: 11:00 uur.