SKYPE

Nieuwe technische snufjes zijn voor mij een hulpmiddel, nooit een doel op zich. Voorziet een nieuw apparaatje in een lang gevoelde behoefte of voegt het iets wezenlijks aan mijn leven toe dan aarzel ik niet met de tijd mee te gaan. Maar als het mijn leven alleen maar onoverzichtelijker en drukker lijkt te maken dan haak ik af. Ik heb dan ook nog steeds geen smartphone. In mijn hoofd is al herrie genoeg, ik wil al die informatie er niet bij hebben. Als ik ergens ben, wil ik ook echt dáár zijn, en niet tegelijkertijd via WhatsApp of wat dan ook met een half oog en een fantoombeen in allerlei andere werelden vertoeven.
Iets kunnen googelen buitenshuis is natuurlijk handig, dat geef ik toe, maar de verleiding om dan ook nog even mijn virtuele contacten op te zoeken zou te groot zijn. En is dat wenselijk? Tenslotte nam ik vroeger ook mijn brieven van en aan vrienden niet mee naar afspraakjes, en bellen in iemands aanwezigheid vind ik nog steeds onbeschoft. Sms’sen of chatten is wel stiller, maar even onwellevend: het is van een verkapte, onverschillige grofheid.
Multitasken, zegt u? Wat een afschuwelijk woord. Versnippering en chaos, zeg ik. Wie veel tegelijk doet, doet zelden één ding goed. Wie niet met volledige aandacht op één plaats tegelijk kan zijn is meestal ergens voor op de vlucht. Voor zijn eigen onbehagen bijvoorbeeld. En dat wordt alleen maar groter door die versnippering, is mijn overtuiging.
Maar goed, nu heb ik dus voor het eerst geskyped, deze week. Mijn oudste dochter woont sinds kort in Londen, vandaar. Ik zal mijn bevindingen kort houden, want ik heb onbedoeld al genoeg gepreekt in het voorafgaande.
Het was... vreemd. Ik denk dat iedereen die het wel eens gedaan heeft dat zal beamen. Ik kreeg er een beetje hoofdpijn van en bleef na afloop zitten met een onbevredigd gevoel. Want je ziet iemand, je hoort iemand, hij of zij is – gezicht en stem - aanwezig op dat moment in jouw kamer, maar tegelijk ook heel erg niet. Je kunt je gesprekspartner niet ruiken of aanraken. Het is een Tantaluskwelling: je strekt je hand uit naar het scherm maar alles wat je voelt is koud plastic. Het surrealistische van het contact wordt nog eens verhoogd doordat je elkaar zelden in de ogen ziet. Je kijkt allebei naar het scherm maar de camera registreert, schuin van boven, je kijkende gezicht; zo zit je allebei te kijken naar iemand die naar iets anders kijkt. En dat andere ben jezelf! Ik stelde mijn dochter voor om dit op te lossen door telkens als je praat in de camera te kijken en daarna, als de ander aan het woord is, weer naar het scherm. Dat leek me in theorie dé oplossing, maar in de praktijk bleek het een onnatuurlijke handeling: je aandacht wordt toch naar dat scherm gezogen en naar die neergeslagen ogen voor je.
De voordelen blijven: het is gratis telefonie, en ik weet nu hoe de Londense kamer van mijn dochter eruit ziet. Maar ik neem me voor om de volgende keer het beeld te reduceren tot een klein hoekje rechtsonder in het scherm. Dan is het telefonie met een extraatje, een levend plaatje in je ooghoek, en niet een quasi echt gesprek met één grote ontbrekende factor, iemands lijfelijke aanwezigheid.
En bovendien kun je dan tegelijk op Facebook zitten.