Het eerste wat ik van de nieuwe dag meekreeg, toen ik in het donker wakker werd, was dat het gesneeuwd had. Op de auto's beneden lag een wit kapje dat aarzelde tussen smelten en blijven. Ik deed het gebruikelijke rondje langs de informatiebronnen op mijn telefoon en de tweede indruk gaf me een kleine schok. David Crosby was dood.
Er sterven wel meer jeugdhelden, ik heb er de leeftijd voor. Laatst nog Jeff Beck. Ik weet niet waarom Crosby's dood me ongepaster leek dan die andere sterfgevallen. Een erg aardige man was het geloof ik niet. Hij heeft zijn hele leven flink gebruikt van alles wat niet goed voor een mens is, dus met eenentachtig had hij een gezegende leeftijd bereikt. Mijn opa was ook eenentachtig toen hij stierf. Een oude, uitgebluste, broodmagere en verwarde man. Crosby was op hoge leeftijd nog steeds een soort rockgod, met zijn lange witte haar dat hij sinds hij ooit een aanvechting had bedwongen (en bezongen) nooit meer had afgeknipt. Misschien was dat het wat me schokte: dat ook eenmalige goden doodgaan.
Ik kreeg Déjà Vu voor sinterklaas, in 1970, de plaat was ruim een half jaar oud. Een liefhebber van Neil Young was ik niet - het zou decennia duren voor ik zijn onvaste falset zou leren waarderen en van zijn muziek zou leren houden. Graham Nash met zijn kneuterige Britse liedjes over kinderen en katten in de tuin tolereerde ik, meer niet. Maar Stephen Stills en Crosby, die grepen me meteen bij mijn strot. Twee uitersten kon ik eindeloos draaien: 4 + 20 en Almost Cut My Hair. Het eerste liedje van Stills maakte me stil en ontroerde me: dit wilde ik ook, met mijn gitaar, deze intimiteit, deze bitterzoete poëzie. Het tweede stuk sleepte me mee zoals later de symfonieën van Mahler zouden doen. Ik raakte in een ongekend soort vervoering door de heroïek ervan. Al die gitaren die een dramatisch en traag duel aangingen, aangemoedigd door een opgewonden kreet nu en dan! Zoals livemuziek nu al te vaak bloedeloos wordt doordat er metronomen en backing tracks meespelen die de muzikanten in hun oortje horen, om maar zo dicht mogelijk bij de geregistreerde versie te blijven - zo was toen een studio-opname vaak net zo spontaan als een optreden voor publiek. Er werd gejamd in de studio, niks geen overdubs en gladde perfectie!
Ik nam de plaat de volgende dag mee naar mijn vriendin. Als je in die tijd een nieuwe plaat had wilde je die liever tien keer dan twee keer per dag draaien. Zo ben ik Déjà Vu gaan associëren met de geur van Indiase wierook die altijd in haar meisjeskamer hing. En misschien ook met de smaak van de gado gado die haar moeder voor ons maakte om aan te sterken na het eindeloos zoenen.
Ik hoor Almost Cut My Hair nu nog weleens als mijn dochter, die gelukkig een retro smaak heeft, een plaat op de draaitafel legt, en dan denk ik: ach gut, die jonge honden toch... Maar nog steeds is het nummer me dierbaar. En David Crosby is voor eeuwig de Messiaanse hippie die van zijn lange haar een statement maakte, een vaandel voor de goede zaak van ongebondenheid en onaangepastheid, en met warme heldentenor die toen volstrekt onverstaanbare tekst zong, die ik pas veel later heb begrepen.
Deze zingbare vertaling staat in Raconteur, troubadour - 65 vertaalde liedteksten, door Robert Eksteen en Jan-Paul van Spaendonck, HIER te bestellen.
2 opmerkingen:
Ja, David Crosby.. Een onverbeterlijke man, die uiteindelijk wel liet weten bekend te zijn met z'n eigen makkes, maar er niet in lijkt zijn geslaagd de scherpe kantjes van z'n persoonlijkheid wat af te vlakken.
Hij schijnt ooit Joni Mitchell (ook een persoonlijkheid met scherpe kantjes) te hebben omschreven als: "modest as Mussolini".
Wat jullie vertaling van 'Almost cut my hair' betreft: die laat wat mij betreft vooral zien hoe een songtekst zonder de bijbehorende muziek niet niet de poëtische kracht heeft, die er mèt de muziek wel lijkt te zijn. De muziek is in dit geval drama van het meest indringende soort, die totaal niet lijkt te stroken met de tekst. Nou ja; Crosby toont z'n paranoia met betrekking tot de politie, en hij voelt zich niet zo lekker, maar dat is wel zo'n beetje, wat drama betreft.
Wat Crosby tussen de regels door probeerde te zeggen wordt bovendien deels uitgeschakeld door een al te vrije vertaling.
De zin "It happened just the other day" is naar mijn idee een verwijzing naar het feit dat Crosby's toenmalige vriendin, Christine Hinton, eind september 1969 om het leven was gekomen bij een auto-ongeluk. Ook de zin "I feel like I owe it to someone" wijst in die richting.
De eerstgenoemde zin wordt vertaald als: "Daar was opeens dat rare plan".
Dat haalt de angel er eigenlijk meteen uit.
Wat Neil Young betreft, dit was het enige, niet door hemzelf geschreven nummer op Déjà Vu, waarop hij meespeelt. Het is mede zijn herkenbare gitaarspel, dat voor het drama zorgt.
Dat de muziek zo 'live' overkomt is het gevolg van het feit dat het het laatste nummer is, dat voor het album werd opgenomen. De geboekte studiotijd was bijna op en noodgedwongen werd het in één keer, met de voltallige band opgenomen. Bij de meeste andere nummers was dat niet, of veel minder, het geval.
Dat het album bij zijn verschijnen ook hier in Nederland als een bom insloeg, weet ook ik nog uit eigen ervaring. Het ging, voor wat muziek betreft, wekenlang nergens anders over. Terecht.
Het moest zingbaar zijn, dus exact hetzelfde ritme, metrum en rijm hebben als het origineel. Dan kun je uiteraard niet altijd letterlijk vertalen. Maar: 'It happened just the other day', 'Het gebeurde pas geleden' heeft evenmin enige angel als de Nederlandse versie. Dat een en ander een verwijzing is naar het bewuste auto-ongeluk weten of gissen we sinds internet. Uit de tekst blijkt dat nergens. Het is dan ook, laten we eerlijk zijn, niet een heel erg goede tekst, eerder een vehikel voor een heel sterk nummer. Dat was ook de reden voor het selecteren ervan.
Een reactie posten