PLANKEN

‘Waarom ga je niet op straat spelen?’ vroeg Oscar. ‘Ik heb ze in de Londense metro aan het werk gezien. Die lui verdienen bakken met geld, en allemaal belastingvrij.’
We zaten bij hem thuis in de tuin aan de koffie. Het gesprek ging over de moeilijke tijden die wij kleine zelfstandigen tegemoet gaan. Oscar is ook ondernemer, maar wel van een ander kaliber dan ik. Of hij personeel heeft weet ik eigenlijk niet eens, maar vermoedelijk is hij eerder zetter dan zzp’er.
‘Ik heb daar wel eens over nagedacht,’ zei ik getroffen. ‘Maar iets weerhoudt me toch. Misschien met een hoed en een zonnebril…’
‘Of in een vreemde stad, waar niemand je kent?’
Ik nam een slok van mijn koffie en overwoog die mogelijkheid.
Plotseling kwam het beeld boven van de markt van Tréguier, een havenstadje aan een brede riviermond in het Noorden van Bretagne, met zijn vakwerkhuisjes eerder Normandisch dan Bretons van karakter.
Het wemelde er rond de stalletjes van de mensen en er klonk overal muziek. De plaatselijke Bob Dylan kraaide Franse vertalingen van linkse liedjes uit de jaren zestig voor hij naar een andere plek werd weggejaagd. Een in monnikspij gehulde man wervelde vrolijk zingend door de nauwe hoofdstraat, zijn gitaar versierd met bidprentjes en Mariabeeldjes. Bij de kathedraal speelden twee knappe jonge vrouwen muziek voor harp en fluit, vroege renaissance en traditioneel Bretons. Hun duidelijk professionele koffers lagen vol met briefjes.

Maar de opvallendste verschijning was een klein vrouwtje, dat dapper achter een muziekstandaard stond te zingen, zonder begeleiding. Toen we dichterbij kwamen hoorde ik dat het tango’s en Franse chansons waren. Haar dictie was messcherp en haar voordracht expressief. Ze moest de leeftijd van mijn vader hebben maar haar stem was nog jeugdig fris, een snel vibrerende soubrette, een kwinkelerend vogeltje. Ze was in lichtblauw en lila gekleed, heel parmantig en koket, en had een zonnehoed op. Haar wangen hadden kunstmatige blosjes.
We bleven even staan luisteren naar dit wonderlijke dametje. Toen ze Besame mucho had uitgezongen klapten we. Ze neeg koket het hoofd en glimlachte appreciërend. Mijn vriendin vroeg hoeveel de cd kostte die ze voor zich op een krukje had liggen. We raakten in gesprek.
Ze was 83 en had vanaf haar veertiende gezongen. Waar? Och, hier en daar, zo’n beetje overal, maar altijd had ze op de planken gestaan. Dat was het mooiste wat er was, te staan in dat warme licht met het gevoel van de planken onder je voeten, en de mensen in het donker van de zaal te weten. En dan die mensen ontroeren met je zang. ‘Want muziek geneest depressie, wist u dat? Muziek brengt mensen tot elkaar.’
Ik vond het niet echt een originele oneliner, maar gehoord uit de mond van dit joyeus gesoigneerde dametje kon ik niet anders dan ermee instemmen. Meneer was zelf chanteur, dus hij kon het weten.
‘Mijn droom is,’ zei ze vertrouwelijk, ‘om nog één keer voor mijn dood op de planken te staan. Ik ben nu chanteuse de la rue, en dat is goed, maar le plancher, dat is toch het mooiste.’
We wensten haar Hals- und Beinbruch bij haar comeback, en mijn vriendin kocht de cd. Het was een zelfgebrande schijf met een wazig gefotokopieerde foto, waarop slechts een handvol nummers stond. In de auto draaiden we hem. Tegen mijn verwachting in was er geen ingeblikte begeleiding aan toegevoegd. Loepzuiver, slechts vergezeld door een gulle galm, trilde haar vogelstem de hoogte in. ‘Piafferend’, schreef ik in mijn dagboek, denkend aan Piaf, die haar naam aan het Frans voor mus ontleende. Maar thuis zocht ik dat werkwoord, dat ik in een Franse krant gelezen had, voor de zekerheid op in het woordenboek. Het bleek iets heel anders te betekenen dan ik dacht. Piaffer is ‘trapvoeten’, het stampen op de plaats van paarden.
Ik liet het toch maar staan. Want eigenlijk klopte het wel: ze draafde zich warm, daar op de markt van Tréguier, voor haar gedroomde rentree op de bühne. Ze zou nog tot grote hoogte stijgen; want dat die planken hier beneden op aarde zouden liggen achtte ik onwaarschijnlijk.

(Foto: Paulien Kop)