FOR SOPHIE'S MUM

Het is een vreemde tijd. De maand juli heeft volgens de normen die de KNMI daarvoor heeft opgesteld niet één zomerse dag opgeleverd, maar toch is het zomervakantie. Vacare betekent ‘leeg zijn’, en ja, ik voel me deze dagen alsof ik in een ontruimd gebouw rondloop, in een geëvacueerde stad. De omgeving heeft haar betekenis verloren en ligt erbij als een decor... voor wat? Er speelt zich niets meer af, de regisseur is op reis, de toneelmeester absent, de acteurs zijn op tournee naar andere continenten. Alleen de toneelknechten en de technici zijn er nog. De winkels zijn open en in Wildschut kan ik nog gewoon een kop koffie krijgen. In deze leegte kunnen ongewone associaties, verlokkende maar gevaarlijke gedachtesporen en onwelkome herinneringen vrij hun gang gaan, bij gebrek aan toezicht. Gisteren moest ik opeens denken aan de moeder van Sophie. Sophie was een Schotse vriendin van ons, een expat. Onze kinderen zaten samen op school. Toen haar man zijn specialisatie als kinderarts in Amsterdam had afgerond gingen ze terug naar Malawi, waar Eric geboren was, en waar hij werkte in een ziekenhuis. Maar de zomers brachten ze door in hun tweede huis in Schotland. Daar zochten wij ze in 1995 op. De glen waarin hun huis Braeantra lag was naar Nederlandse norm totaal verlaten, maar vergeleken bij de omliggende woestenij van het hoge Noorden een oase van bedrijvigheid. Je kon daar in the highlands tientallen mijlen rijden door bergen en bossen zonder meer tegen te komen dan een half vergaan schapenkarkas langs de weg. Op een warme middag lunchten we bij onze vrienden in de tuin. Het gesprek kwam op muziek. Sophies oude moeder was een cultureel dametje, haar broer was een beroemde koordirigent. Ze vroeg me of ik niet iets wilde zingen, er werd alvast een gitaar uit het huis gehaald. Ik weigerde, eerst glimlachend, maar, toen ze bleven aandringen, met een ongemakkelijke koppigheid. Ik stond in die tijd op het standpunt dat je in de vakantie los moest komen van je werk. De oude dame was te beleefd om er een punt van te maken, maar ik zag dat ze teleurgesteld was. Zit je in de rimboe, snakkend naar enige afleiding, heb je een zanger als gast, en wil die niks zingen! Het voorval heeft me altijd dwars gezeten. Ik kan niet meer begrijpen waaruit die principiële weigering voortkwam. Muziek is er toch om mensen een plezier te doen? Nu zou ik maar al te graag op verzoek een lied zingen, maar wie wil er een lied van een oude Rookzanger horen? Ja, misschien mijn vriendin, uit medelijden. Ik denk dat ik werk en plezier toen niet kon verenigen, en daardoor strikt gescheiden moest houden. Blijkbaar was ik onzeker over de betekenis van mijn werk en telde het alleen, als ik er ook vakantie van kon hebben. Je vraagt een boekhouder toch ook niet in zijn vakantie om even je boekhouding voor je na te zien? Zo verdedigde ik me die middag tegen mijn Schotse vrienden. Als ik mijn dagboek van die tijd erbij haal, en zie hoeveel optredens ik had, wat ik allemaal niet deed, begrijp ik absoluut niet waaruit die onzekerheid voortkwam. Ik moet de lat onnatuurlijk hoog hebben gelegd en ziekelijk gefixeerd zijn geweest op carrière maken. Ik realiseerde me toen niet dat carrière gewoon Frans is voor levensloop. ‘Het is mooi als je van je hobby je werk kunt maken’, heb ik vaak gehoord. Ik vond dat altijd een onzinnige opmerking. Die mensen hadden geen idee van de strijd en de pijn die het kostte om iets te betekenen in de muziek. Nu, zo’n vijftien jaar na die middag in Braeantra, ben ik het volkomen met ze eens. De moeder van Sophie is waarschijnlijk allang dood, maar ik zou er heel wat voor geven om alsnog voor haar te kunnen zingen. Ik zou het niet bij één liedje laten, maar naar hartelust galmen, tot ze me verzadigd de mond zou snoeren. En dat ik de teksten niet helemaal precies wist en wel eens een verkeerd akkoord aansloeg op die afgeragde gitaar, zou me niks kunnen schelen. This one is for you, mrs Barrowcliffe! Schubert? Fauré, Caccini? Of toch liever iets Napolitaans? U zegt het maar.