ZOMERANGSTEN

Tijdens het programma Zomergasten sloeg mijn humeur in één klap om. Het was alsof de mist van een sluimerende depressie werd weggeblazen door een windstoot. Het gebeurde tijdens een fragment waarin verschillende psychiaters hun visie op angst gaven. Een van hen zei dat angst de oer-emotie was die alle ongewenste stemmingen aanstuurde. Dat er een samenhang was tussen angst en depressie wist ik natuurlijk al lang, maar dat er sprake kon zijn van een oorzakelijke relatie, dat was nieuw voor me. Ik had de beide kwelgeesten eigenlijk altijd als autonome grootheden gezien. Stemmingen komen, god weet waarvandaan, en ze verdwijnen ook zomaar weer, dat had ik nog die middag met iets te grote stelligheid tegen mijn vriendin gezegd. Zij gelooft heilig in therapeutisch praten, ik niet meer: de ‘stofjes’ die de stemmingen bepalen gaan hun willekeurige gang en trekken zich weinig aan van onze analyses. En ziekelijke angst, daar heb je een aanleg voor of niet; ook de oorzaak dáárvan moet eerder in de chemie van ons brein worden gezocht dan in allerlei concrete aanleidingen. Die twee versterkten elkaar wel, zoveel was duidelijk. Als je bang bent trek je je eerder terug in je schulp, en als je gedeprimeerd bent lijkt alles bedreigender. Maar kon de een ook de moeder van de ander zijn? Angst geeft stress en stress put uit en mentale uitputting leidt tot depressie, het leek me allemaal opeens zonneklaar.
Nu was het alleen nog zaak om even met mijn angst af te rekenen, wilde ik voortaan vrij van somberheid door het leven gaan. Die biologische aanleg, daar kon ik weinig aan doen. Maar de wisselende gedaantes waarin de angst zich manifesteert, die waren wel aan te pakken. Saskia Noort, een intelligente en vertrouwenwekkend bedachtzame vrouw, vertelde dat ze onder meer bang was geweest voor tunnels. Hoe had ze daarmee afgerekend? Ze had keer op keer door tunnels gereden tot de angst afnam. Goed. Duidelijk. De harde confrontatie, de pragmatische aanpak. Eens kijken, waar was ik nu eigenlijk bang voor?
Ten eerste: verval, ouderdom en dood. Een reële angst, weinig aan te doen behalve een beetje op mijn gezondheid letten. Dat roken, dat moest binnenkort maar eens afgelopen zijn. Dan: afwijzing, eenzaamheid. Dat was een irreële angst, want weliswaar heb ik in het verleden enige traumatische ervaringen gehad, mijn huidige situatie geeft geen aanleiding voor al te grote vrees. Er zijn een aantal mensen die ik vertrouw en bemin, en ik heb geen reden te veronderstellen dat dat niet wederzijds is. Dus dat panisch zoeken naar erkenning en bevestiging kon op een laag pitje worden gezet. Ik kon me vol vertrouwen overgeven aan het zomerse nietsdoen, in de herfst zouden ze me heus niet vergeten zijn. Dan als goede derde: armoede. Ik ben als de dood voor geldgebrek. Niet onrealistisch, want mijn inkomen is hoogst onzeker, als ouder wordende zzp’er in moeilijke tijden. Maar was dat ook een reden om zo toe te geven aan die angst? Ik zat als Oom Dagobert te broeden op mijn reservekapitaal, koesterde het bangelijk, schrok van elke nieuwe rekening die er een bres in sloeg. Misschien moest ik die angst maar eens uitdagen en een onverantwoorde uitgave doen. Een luxe breedbeeldtelevisie kopen bijvoorbeeld, zo’n plat geval tegen de muur, om Zomergasten voortaan in alle comfort te kunnen zien.
Saskia Noort vertelde dat ze niet opzag tegen het ouder worden, omdat ze veronderstelde dat je als zestiger wel over al die angsten heen gegroeid zou zijn. Was dat maar waar Saskia!
Aan de slag nu. Ik heb nog twee jaar.


(Illustratie: Carl Barks)