TENTAMEN

Toen Oram Menkelbach negenenvijftig jaar op deze planeet had rondgescharreld gebeurde het dat hij voor het raam naar de armoedige natte sneeuw stond te kijken toen de telefoon ging. Het was zijn vriend Octopus. Ferdinand Oktopous, zoals hij eigenlijk heette, had groot nieuws. 'Je bent een personage in een boek,' zei hij veelbetekenend. Oram schrok. In één klap begreep hij het gevoel van dreiging dat hem al dagen dwarszat. Hij sloot de gordijnen en vergrendelde de deur.

'Wauw, wrauw!' zeurde de oranje kastraat op de gang op steeds hogere toon, nog even en het zou mijn gehoorgrens voorbij vliegen. Zijn voormalige bedpartner die nu met mij het bed deelde begon over mijn gezicht heen te lopen. Vilten voetjes masseerden mijn hoofdhuid en langzaam verdween de urgentie die onder mijn schedeldak woelde. Het was tijd om me los te rukken uit mijn slaap. Hoe het met Oram Menkelbach afliep zou ik wel nooit weten.

Mijn slaap was zo diep en lang geweest omdat ik mijn hersenen de vorige dag nogal overbelast had. In een race tegen de klok had ik liggen lezen. Ik heb u verteld dat ik binnenkort voor de Vlaamse radio moet aantreden als sidekick in een programma over Sir Arthur Conan Doyle. Ik ben daarvoor gevraagd op grond van wat ik over Sherlock Holmes heb geschreven op dit blog. Aanvankelijk was dat een aardigheidje, een donzen streling van het ego, de belofte van een plezant uitje, meer niet. En toen ik het scenario opgestuurd kreeg en me hardop zorgen begon te maken of mijn kennis wel toereikend zou zijn kreeg ik een aardig mailtje terug: het enthousiasme was wat telde, ik kon de uitzending relaxt tegemoet treden. Ik knikte achter mijn laptop en ging gerustgesteld met mijn andere bezigheden verder.
Maar nu nadert de opnamedag, en het gaat erop lijken dat ik de biografie van Conan Doyle niet uit zal krijgen. Ik ben een langzaam en precies lezer - die houding zal ik moeten laten varen. Ik zal de passages die ertoe doen moeten selecteren, en de rest moeten scannen. Maar dat blijkt moeilijker dan gedacht. Koortsachtig ploeter ik door, opzettelijk niet alles lezend, en vreemd genoeg put me dat meer uit dan mijn gewone, grondige manier van informatie tot me nemen. Het voelt weer een beetje als in mijn schooltijd, toen ik op het laatst mogelijke moment de ellenlange stof voor proefwerken of tentamens er nog in probeerde te krijgen. En waarom? Mijn kennis is, in haar huidige vorm, heus voldoende - ze zeggen het zelf, bij de VRT.

'Je wilt weer eens het beste jongetje van de klas zijn,' zei mijn vriendin. We hadden een autotochtje gemaakt door de Zaanstreek en gezien hoe het licht al aan kracht won. Een bijna volle maan verscheen wazig aan de nog lichte hemel. 'Als iets eenmaal je interesse heeft gewekt, ga je er altijd zo vol in.'
Ik moest dat toegeven. Ook schuldgevoel speelt in die ambitieuze houding een rol, of schaamte: ik voel het als een verplichting aan mezelf om mijn laksheid van vroeger goed te maken, ik wil nooit meer kennislacunes met flair vullen en me met charme uit onwetendheid lullen. Ik wil daar goed geprepareerd komen, in de studio's van Klara.
Maar één week is gewoon te kort om een Conan Doyle-kenner te worden. Bovendien moet ik ook nog mijn kennis van de verhalen en romans opfrissen, en mijn favoriete passages opzoeken en vertalen. Ik liet me zuchtend op de bank vallen naast mijn stapel verplichte lectuur, pakte leesbril en potlood en boog me weer over Teller of Tales, a Biography of Arthur Conan Doyle. Misschien ging ik het toch nog redden. Maar ik moest wel oppassen dat ik mijn prioriteiten in het oog hield. Want opeens zag ik mezelf daar voor de microfoon zitten als een onuitgeslapen, stotterend warhoofd, dat krampachtig probeert uit de kokende soep van verse informatie het juiste ingrediëntje te vissen. Net als vroeger bij die tentamens. Nee, dan maar liever af en toe eerlijk bekennen: 'Dat weet ik niet, dat boek heb ik niet gelezen.' Beter een wakkere dilettant dan een doorgedraaide kenner. Beter Sherlock Holmes dan Professor Moriarty.