Het bureaublad van mijn computer is een tombola van herinneringen. Ik heb de schermbeveiliging zo ingesteld dat zij keus heeft uit alle foto's die ik heb opgeslagen. Zo zit ik vaak een tijd naar een steeds veranderend panorama te staren dat me blijft verrassen met veelal vergeten scènes uit de afgelopen decennia. Roetsj, kriskras door de tijd gaat het.
's Nachts, als ik wakker lig (wat gelukkig niet erg vaak voorkomt) word ik ook weleens door de tijd heen gesleurd. Vrijwel weerloos. Mijn overactieve brein associeert er driftig op los, de ene herinnering brengt de andere mee, hele ketens van samenhangende plaatjes worden zo gesmeed.
Wat het bureaublad anders maakt is het voor mij volstrekt willekeurige van de keuze, van de volgorde. Mogelijk heeft het algoritme dat bepaalt welke foto nu weer aan de beurt is daar bepaalde ideeën over, maar mij ontgaan die. Soms meen ik dat gezichtsherkenning een rol speelt. Maar dan komt, na drie foto's waarop mijn dochter te zien is, plotseling een van mijn katten levensgroot in beeld. En ik neem niet aan dat die algoritmes zo knap zijn dat ze in de hersenpan van de afgebeelde personen kunnen kijken, want in dat geval was er wel degelijk een verband tussen mijn dochter en die katten.
Het leukste zijn de vergeten foto's. De plaatjes die ik destijds mislukt vond maar toch niet wilde wegdoen. Schermvullend uitvergroot blijken ze interessanter dan gedacht. Vooral omdat ze het verleden opnieuw belichten. De uitverkoren taferelen zijn al zo vaak bekeken: je weet wat je kunt verwachten en krijgt dat ook, met door de gewenning steeds minder sterke ontroering. Deze stiefkindjes die een tweede kans kregen brengen aspecten met zich mee (voorwerpen, decors, mensen) die vergeten waren en nu, na zoveel jaar, weer als nieuw zijn en daardoor hun hele omgeving (ruimte en tijd) ook in een nieuw licht plaatsen. Dubbel winst.
Vaak moet ik twee keer kijken en even nadenken voor ik een beeld kan duiden. Een enkele keer heb ik geen idee. Waarom sta ik daar tegen dat bakstenen muurtje bij die geparkeerde auto's, welke saaie stad is dit, welk onbeduidend jaar, waarom in godsnaam deze foto? Er zal toch wel een aanleiding zijn geweest om dit nietszeggende tafereel vast te leggen, maar welke is dat dan?
Maar het allermooiste van de plaatjes-tombola op mijn scherm is het onsentimentele ervan. De nachtelijke keten van herinneringen gaat van beeld naar beeld op grond van een gemeenschappelijk thema, en vaak is dat thema een gevoel, een stemming, of roept het een gevoel of stemming op. Ik denk bijvoorbeeld terug aan het kot van een vriend, op vierhoog aan de Orteliuskade. Op zich een fijne herinnering. Van daaruit kom ik op de zolderkamer van een andere vriend, in Geuzenveld. Ik herinner me zijn moeder, die aan de drank was en zelfmoord pleegde. De volgende prent in mijn toverlantaarn is de moeder van weer een andere vriend, die de gehele dag in een verduisterde kamer lag en uiteindelijk ook haar leven beëindigde. De toon is gezet, en ik moet nu ingrijpen voor de nacht verpest is met nare herinneringen.
De schermbeveiliging kent zulke verbanden en dwarsverbanden niet. Mocht ik al een onwenselijk gevoel krijgen bij een bepaalde foto dan maakt de volgende daar gegarandeerd korte metten mee. Verwarring is het grootste risico dat je loopt bij zo'n willekeurig plaatjesboek. Meestal is die plezierig. Het leven is een totale chaos van onsamenhangende situaties. Continuïteit is een lachertje, geen ordelijke ontwikkeling te ontdekken in die scènes de ma vie, en iemand of iets anders heeft de regie. De schermbeveiliging bladert door mijn fotoalbums, ik niet.
Wel is er het gevaar dat je blijft kijken, gebiologeerd, en aan niks anders meer toekomt. Geen zorg, ook dat is tijdelijk. Ooit zijn de plaatjes op, en heb je ze allemaal gezien.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten