OVERZICHT

'Dit is wel echt uw vaste stekkie hè?' zei de vlasblonde ober van Wildschut terwijl hij mijn koffie verkeerd voor me neerzette.
'Ja, zou kunnen,' antwoordde ik weifelend. 'Misschien wel.'
'Is dat omdat u van hieruit overzicht hebt op het terras?'
Weer verraste de jongeman me. Ik graaide naar mogelijke antwoorden en kwam met een geïmproviseerd: 'Ik haal de krant vanbinnen en dit is de eerste plaats die ik tegenkom.' Hij grinnikte.
Daarmee leek de kous af. Maar ik ging erover nadenken. Inderdaad zat ik hier bijna altijd, als er plek was. Tafel 73. En inderdaad had je vanaf hier een volmaakt zicht op het hele terras. Ik zat precies in het midden, met een glorieus uitzicht naar links en naar rechts; en wat meer is, ik zat pal naast het looppad, ik kon zo weg. En met mijn rug naar de deur, ik kon ook zo naar binnen. Het was een plaats met een mooie symmetrie (dat antwoord had ik hem eerst willen geven, dat ik van symmetrie hield) en bovendien een erg veilige plaats. De beste plek van het terras, zoveel was me opeens geheel duidelijk. Dat 73 een favoriet getal van me is (ik borg mijn kleren graag in kluisje 73 van het zwembad) liet ik maar even buiten beschouwing.
Ik overwoog of ik hem dit allemaal alsnog ging zeggen, als verlaat antwoord, en besloot het aan het toeval over te laten.
Maar toen ik ging afrekenen bleek hij ergens anders bezig te zijn. Wat nou toeval? Ik legde mijn drie euro op de bar en liep op hem af; ik wachtte tot hij zijn bestelling had opgenomen en vertelde hem dat ik er nog eens over had nagedacht, en dat dat overzicht toch wel erg belangrijk voor me was, gelijk had hij. Hij glimlachte flauw, het voorval dat mij tien minuten lang had beziggehouden was alweer uit zijn hoofd, zag ik.

Onlangs hebben we gehoord dat mijn vader alzheimer heeft. Het was een hele schok voor hem en voor de familie. We konden het niet goed begrijpen, want tot voor kort kon je niks aan hem merken. Mijn kiene, scherpe, heldere vader! Hij moet zijn toenemende desoriëntatie goed verborgen hebben weten te houden. Misschien doordat de hersenen van 'hoogopgeleiden' de verloren trajecten in de breinmassa kunnen compenseren door het exploiteren van andere hersengebieden, die nog intact zijn: er leiden vele wegen naar Rome, voor wie zijn cognitieve functies altijd straf heeft getraind, en dat heeft mijn vader.
In de krant die ik bij het afrekenen terug op de leestafel had gelegd, had ik zojuist gelezen dat niet het falende geheugen, maar het gevoel verloren te zijn het voornaamste kwaad is dat een alzheimerpatiënt ervaart. Je woont al veertig jaar op hetzelfde adres, en plotseling is het je vakantiehuis, je logeeradres, en wil je naar huis. Niemand kan je daarbij helpen, want je bént al thuis. Maar jij weet niet meer echt waar je bent, je bent het gevoel van overzicht kwijt - de ooit zo vertrouwde ruimte strekt zich vreemd en verloren uit voor je tastende blik, je plaats erin is onduidelijk, permanent onduidelijk.
Hopelijk duurt dat nog lang, voor mijn vader. Want het overzicht kwijt te zijn, dat is erg.


(Illustratie: Caspar David Friedrich, Der Wanderer über dem Nebelmeer, 1818)