Erwindag/Eindtijd

En weer was het vijf oktober. Weer was dat punt in de tijd verder weg komen te staan, al zag ik op deze afstand nauwelijks verschil meer; weer was het beeld iets meer vervaagd, de koperglans iets meer tot patina gecorrodeerd. Weer was het vijf oktober, de dag waarop een tweeëntwintigjarige jongeman de hand aan zichzelf sloeg. Een jongeman, een kind nog in mijn huidige optiek, die schoonheid, talent, liefde en ambitie bezat, maar niet kon leven. Onder de edelroest van al die jaren zie ik zijn portret, zoals het opgetekend is door een schrijver, die zelf net zo oud was als zijn held, zijn papieren alter ego.
En weer was het vijf oktober, 1972: waar was ik op die omineuze dag, toen Erwin Charles David Garden in het Zwitserse Golino zelfmoord pleegde? Geen idee natuurlijk. De gebeurtenis ging aan mij en de nietsvermoedende wereld voorbij, ze zou pas twee jaar later door het schrijverscollectief Joyce & Co. worden geopenbaard, in een vuistdikke, 365 pagina’s lange, dichtbedrukte brochure die Erwin heette, ‘Erwin 5 october 1972’. Een brochure, een manifest: tegen het modernisme, voor de klassieke traditie, de retorica, het classicisme, de decadente romantiek van de negentiende eeuw. Het begin van een even traditionele als baanbrekende trilogie over narcisme, vriendschap en liefde, muziek, schilderkunst en literatuur. Een ‘propositie’ zoals Geerten Meijsing (de feitelijke auteur) het in de flaptekst noemde. Grote woorden, die passen bij de jeugd, bij een hemelbestormende jeugd, nergens bang voor, niet te beroerd om zichzelf eigenhandig tot erfgenaam van de grote literaire traditie uit te roepen, en er nog mee weg te komen ook.

Waar is dat elan toch gebleven? Wat is er van dat literaire sentiment over? Literatuur moet nu eerst en vooral verkopen. Schrijvers prijzen in DWWD in een streng geklokte minuut hun boek aan. Hoe meer verhaallijn dat heeft hoe gemakkelijker dat straatventerspraatje hun zal vallen. Gelukkig heeft de opkomst en bloei van de literaire thriller ervoor gezorgd dat geen schrijver zich meer waagt aan een boek zonder plot. De literatuur is het modernisme ontgroeid, maar op een andere manier dan Erwin ons destijds beloofde. Literatuur moet weer lekker lezen. Spannend verhaal. Liefst in korte zinnen. Zodat vier bevlogen boekhandelaren ons maandelijks voor kunnen houden, aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk, dat dit en dat boek van die en die auteur fantastisch, geweldig en waanzinnig goed is. De volgende maand is er dan weer een andere schrijver die meeslepend en ongelooflijk fascinerend is, het circus gaat gewoon door, en van al die schrijvers heb ik nooit gehoord, maar dat kan natuurlijk aan mij liggen, Erwin heeft op mij wel érg goed gewerkt, ik ben iets te veel van de traditie geworden, dat geef ik grif toe, ik lees Thackeray op dit moment, anderhalve eeuw na dato.

Weer was het vijf oktober. Uit Syracuse, waar Meijsing woont en werkt, geen nieuws. Hoe zou het gaan met zijn nieuw te verschijnen roman Eindtijd/Anderzijds, de eerste sinds Siciliaanse Vespers uit 2007? Veel laat hij er niet over los, mijn 'Italiaanse vriend'. Maar dat het zich niet in een minuut laat samenvatten tot een marktkoopmansbabbel, dat weet ik wel. Ik stel hem me voor, Geerten Meijsing, inmiddels vijfenzestig jaar, aan tafel in die dagelijkse nieuwsshow. Ik probeer hem me voor te stellen, tussen tafelheer Marc-Marie, Prem, de Professor en nog zo wat van die vaste jongens en meisjes daar. Het lukt me niet. Er is iets verschoven, verwrikt in de wereld sinds… nee niet sinds 1972. Nog niet eens zo lang geleden is het begonnen. Zonder dat we het merkten zijn we een nieuw tijdperk binnengegleden. Is er een nieuwe tijdsgeest ontstaan. De voortekenen waren er natuurlijk al veel langer. Ik weet niet hoe het te noemen, ik ben geen cultuurfilosoof… mediacratie is het niet, dat was er al lang. Amerikanisme? Te gemakkelijk, hoewel het daar, in wittetandenland, allemaal wel begonnen is natuurlijk. Internetdictatuur dan? De nivellerende democratisering die het wereldwijde web heeft verspreid, de vloek van de eeuwige openbaarheid? Het plat maken van wat reliëf had doordat alles overal tegelijkertijd is? Voor het plukken, voor het grijpen? Maar virtueel en dus o zo lauw? Hmm. Komt in de buurt.
Op bol.com tik ik in: ‘De Erwin-trilogie van Joyce & Co.’
‘Dit artikel is helaas niet leverbaar, hiernaast vind je een aantal alternatieven,’ zegt mijn scherm in gezellige schrijfletters. Ik kijk naar die alternatieven. Godenslaap en Gestameld Liedboek van, jawel, Erwin Mortier.
Moeten we het misschien gewoon debilisering noemen, dat verschijnsel dat onze tijd heeft gekleurd in kauwgomtinten die niet meer weg te wassen lijken?
Eindtijd, je zou het bijna gaan geloven.


(Foto onder: Frans Verpoorten)