KLIEKJES

Soms maak ik groene soep. Een dikke verdure van courgettes, ui en knoflook, door de staafmixer tot een egale massa gepureerd. Er kunnen restjes groene groenten in, een aardappel of wat, en de soep kan verrijkt worden met room, kaas of eieren. Een handvol peterselie maakt hem af. We eten de soep met wat brood en er blijft altijd van over. Traditioneel dient het restje de volgende dag als pastasaus.
Toen ik gisteren mijn farfalle met groene soep at en in een opgebakken pistoletje beet, zei ik met volle mond tegen mijn dochter hoe bevredigend ik het vond, om kliekjes een tweede leven te gunnen. 'In huize Van Spaendonck wordt niets verspild!' Met dat ik het zei ging me een licht op, en na het eten spoedde ik me naar mijn studeerkamer.
Ik had zitten werken aan een nog onvoltooide roman. Er was iets in het eerste hoofdstuk dat me niet beviel – een te wijdlopige en dichterlijke stijl die de vaart uit het verhaal haalde nog voor het goed en wel begonnen was. In mijn hart wist ik dat de passage moest sneuvelen, maar het wrede kill your darlings dat in mijn hoofd klonk wilde ik liever nog geen gehoor geven.
Dankzij het gesprek over de soep zette ik nu resoluut de schaar in de pagina. Ik hoefde er geen afstand van te doen; voor dit soort kliekjes had ik toch een goede plek?
Hier is, onder het motto ‘het mes in de metafoor’, de gesneuvelde passage:

LA STRADA

Pascal was zanger. Hij was opgeleid als zanger en voorbestemd om zanger te blijven tot het bittere einde. De gedachte om van koers te veranderen en iets anders te gaan doen met zijn leven was misschien wel eens bij hem opgekomen, maar uitsluitend als symptoom van onvrede, als teken dat hij moe was van het ambitieuze werk dat hij deed. Een opstandige, speelse gedachte die een kort moment van opluchting verschafte maar nooit serieus werd uitgewerkt. Voor hem was de weg die hem buiten zijn werk voerde afgesloten, of liever: die was er nooit geweest. De muziek, dat was een roeping, een lotsbestemming. Niet zomaar een baantje dat je kon verruilen voor een willekeurig ander baantje.
Het enige wat hij kon doen om het harde parcours van zijn loopbaan minder zwaar te maken was drinken. Zo zag hij het. Zijpaadjes waren er niet, alternatieve routes waren uitgesloten. In gedachten werkte hij die metafoor verder uit, want hij was goed in het romantiseren van zijn leven. Pascal gaf zijn tekortkomingen graag een dichterlijke draai, hij hield van mooie woorden - de negentiende-eeuwse poëzie die hij jarenlang gezongen had was in zijn denken geslopen.
Zó vergoelijkte hij wat al aardig op een ordinaire alcoholverslaving begon te lijken: als de weg grauw en stoffig was, vol kuilen en oneffenheden, zijn betekenis leek te hebben verloren en nergens heen leek te leiden, herstelden een paar glazen wijn hem in zijn oude luister. Het modderpad werd weer een strada. De vergezichten waarnaar hij scheen te leiden toen hij ooit werd aangelegd werden opnieuw zichtbaar. Het aangekoekte vuil werd weggespoeld, de kleuren fristen op en een stralende horizon kwam tevoorschijn.
Bovendien ontspande de wijn hem. Medicinaal drinken noemde hij dat. Om bij de metafoor van de weg te blijven, die hem sinds hij Schuberts Winterreise had leren zingen dierbaar was: zijn moeie voeten droegen hem gemakkelijker, zijn bagage leek minder op hem te drukken, de koppen van zijn reisgenoten stonden hem niet meer tegen. Vaak verbreedde hij de weg in gedachten, bestraatte hem opnieuw of zorgde hij voor nieuwe bewegwijzering. Hij inviteerde nieuwe reizigers om samen met hem op pad te gaan en mat zich een eleganter wandelkostuum aan. Dan waren er al meer dan een paar glazen door zijn keel gegaan. De volgende dag bleef er van die plannen niet zoveel over, maar als de kater overwonnen was en hij weer aan het werk ging was dat toch met een lichter gemoed. Iets van de frustratie en de vermoeidheid die hem hadden gekweld waren samen met de hoofdpijn verdwenen. Hij begon opnieuw, met frisse moed. Pascal was behalve zanger ook een fantast.