Het heft in handen

Dirigeren heb ik altijd met mijn handen gedaan. Zonder stokje dus. Voor de kooruitvoeringen die ik leidde voldeed dat prima. Maar nu ik binnenkort in een operettevoorstelling moet voorgaan heb ik toch de baton maar eens ter hand genomen. Zo'n ding is beter te volgen in het halfdonker, straalt een zekere autoriteit uit, en orkestmusici hebben het over het algemeen liever dan de lege handen van de dirigent, hoe expressief die ook zijn. Een stokje tikt de maat schijnbaar objectiever; het snijdt door twijfel heen en markeert de eerste tel van de nieuwe maat met precisie. Vingers kunnen meerduidig zijn, dat ene houten puntje is maar voor één uitleg vatbaar.
Thuis oefende ik vlijtig. Maar hoe vaak ik ook de baton uit zijn koker tevoorschijn haalde, het hanteren ervan werd me niet eigen. Ik probeerde verschillende methodes. Probeerde met mijn handen te dirigeren en te vergeten dat er een stokje in zat, hield het stokje vastgeklemd in mijn vuist of juist losjes tussen duim en wijsvinger: dat laatste voelde nog het prettigst, maar op den duur kreeg ik er kramp van in mijn vingers. Het zag er allemaal wel aardig uit in de spiegel, en Snuf en Snuitje werden door het zwaaiende stokje in beweging gebracht, haalden ernaar uit, hengelden ernaar en zongen er een enthousiast kattenduet bij, maar helemaal tevreden was ik niet.

Vorige week was de doorbraak. Ik keek eens goed naar het elegante stukje hout en naar mijn hand, nam beide geconcentreerd in me op, en vlijde toen het ebbenhouten handvat onderin de palm, tegen de muis van mijn duim aan; duim en wijsvinger omvatten losjes het begin van de steel. Het stokje werd er wel korter door, doordat het handvat immers geheel in mijn handpalm verdween, maar het voelde heel natuurlijk: ik dirigeerde met mijn hand, kon die expressief laten zijn, maar de hand had een verlengstuk in de vorm van de baton, die eruit tevoorschijn priemde als de straal van blauw licht uit een tovenaarsvinger.
Nu deed ik wat ik eerder had moeten doen. De eigenwijze autodidact die ik ben vroeg om raad. Of liever, googelde. 'How to hold a baton' of iets dergelijks. En vond een site met foto, waarop exact de uitgangspositie stond beschreven en afgebeeld die ik nu pas zelf had ontdekt. 'Conductors, both beginning and experienced, often find it difficult to hold a baton with comfort,' was de openingszin van het artikel.
Ik dacht aan mijn geworstel met het slanke hout en herinnerde me een uitspraak van Zenmeester Dogen die ik eerder die dag voorbij had zien komen: Als het begin niet goed is, zijn duizend oefeningen nutteloos.