RATTEN

Arm Brussel, blijf ik maar denken. Ik zou over iets anders willen schrijven maar kan niks verzinnen. Ik heb er vrienden wonen en ben er pas nog geweest. Ik zie ons nog glibberen over het ijzel om van het hotel naar de Grote Markt te komen, het was een stralende, fel-koude februaridag. De sfeer was opgewekt, uitgelaten. De cafés zaten vol, obers, zo zwart-wit als mijn katjes, draafden af en aan met dienbladen vol speciaalbieren en aperitieven. Ook in oktober was de zon er mild, je kon nog net buiten zitten. Op een pleintje in Schaerbeek vierde de buurt de vrijdagnamiddag. Schragen tafels tussen kraampjes, de pittige geur van spit en houtskoolovens, iedereen at en dronk. Arm Brussel, moet ik wel denken, terwijl ik de foto’s bekijk: problemen waren er toen ook, genoeg zelfs, veel, om eerlijk te zijn, maar aan het dagelijks leven knaagden die toch niet. Er werd volop geleefd in Brussel. Nu hebben de ratten aan de fundamenten van de stad geknaagd. De stad is bang en houdt haar adem in.
Het eerste wat ik doe als ik opsta is een nieuwssite bekijken, in de hoop dat de boeven zijn gepakt, en dat alles weer gewoon is. Als bij toverslag: hup, weg met dat floers van angst en somberheid. Allez, terug naar normaal! Maar nieuws blijft uit, de noodsituatie stagneert, een vreemde gelatenheid zet in: Brussel is een bezette stad, dat is de status quo. Wen er maar even aan. Kan dat waar zijn? Kan een metropool van een miljoen inwoners lam gelegd worden door, nee, niet eens de acties, maar de dreiging met acties van een kleine handvol criminelen? Nee, niet eens dat, want die ratten houden zich stil in hun hol en dreigen niet – we hebben het van horen zeggen, van ‘bronnen', dat er acties op handen zouden zijn. En het stadsleven wordt op grond van die geheime informatie (of zijn het geruchten?) op een angstig laag pitje gezet. Binnen blijven en je adem in houden, net doen of je er niet bent. Nog even en het vlammetje dooft. Kan dat werkelijk zo zijn? Blijkbaar, we zien het gebeuren. En straks gebeurt het hier ook, dat lijkt slechts een kwestie van tijd, zegt de pessimist in mij.
Maar, wat een macht moeten die ratten dan wel niet voelen… en wat een precedenten schept deze prudentie! Je hoeft geen aanslag meer te plegen om het Westen op de knieën te krijgen, je hoeft alleen maar een aanslag te willen plegen. Het bezit van een bomgordel is genoeg, bespaar jezelf de moeite van het opblazen, niet nodig. Allah beloont je zo ook wel, hier en nu. Hemel en maagden komen later.
Over angstcultuur gesproken. We moeten gewoon doorleven na Parijs en ons vooral niet laten intimideren, want daarmee hebben de ratten gewonnen, was de toon die de autoriteiten aansloegen, nog maar een week geleden. Ik vraag me af of mijn Brusselse vrienden wel naar de supermarkt kunnen, of zou de Delhaize ook uit voorzorg zijn deuren gesloten houden? Moeten ze maar alvast gaan hamsteren? Meel, suiker, olie, water? En hoe gaan de kinderen met hun verplichte vakantie om? Mogen ze wel buiten spelen? De dreiging van aanslagen geldt volgens premier Michel vooral voor winkelcentra, straten en het openbaar vervoer. Dat is dus overal. Als de straat niet meer veilig is, waar moet je je dan ophouden? In je hol, net als de ratten? Deze grote vraag dringt zich aan me op, terwijl ik foto’s bekijk van een ander Brussel, van nog maar een maand geleden: zijn we verstandig bezig, zijn we gewoon voorzichtig, of zijn we op onze rug gaan liggen voor de hond met de grotere bek, geïntimideerd door zijn blikkerende tanden en zijn stinkende adem? Wie het weet mag het zeggen.

[Naschrift: mijn Brusselse vrienden laten desgevraagd weten dat de situatie natuurlijk ernstig is, maar niet zo dramatisch als in de berichtgeving wordt gesuggereerd: buiten het centrum zijn winkels en cafés gewoon open, het straatleven in volle gang. Van hamsteren is geen sprake. Enige sensatiezucht is de media natuurlijk niet vreemd.]